เนื้อหาทั้งหมด คำนำ แบบทดสอบก่อนเรียน บทนำ แบบฝึกหัดที่ ๑ แบบฝึกหัดที่ ๒ ประวัติผู้แต่ง เนื้อเรื่อง ถอดความจากเนื้อเรื่อง คำศัพท์ แบบฝึกหัด วิเคราะห์เรื่อง แบบฝึกหัด ความรู้ประกอบเรื่อง แบบฝึกหัดหลังเรียน แบบทดสอบหลังเรียน

แบบฝึกหัดที่ ๒.๑ข้อคิดนำชีวิต คำชี้แจง: พิจารณาคำประพันธ์ต่อไปนี้ ให้ข้อคิดเรื่องใด ความรักของแม่ที่มีต่อลูก ความจงรักภักดีของภรรยาต่อสามี คุณธรรมการเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ ๑. ...แต่แม่เที่ยวเซซังเสาะแสวงทุกแห่งห้องหิมเวศทั่วประเทศทุกราวป่า สุดสายนัยนาที่แม่จะตามไปเล็งแล สุดโสตแล้วที่แม่จะซับทราบฟังสำเนียง สุดสุรเสียงที่แม่จะร่ำเรียกพิไรร้อง สุดฝีเท้าที่แม่จะเยื่องย่องยกย่างลงเหยียบดิน ก็สุดสิ้นสุดปัญญาสุดหาสุดค้นเห็นสุดคิด จะได้พานพบประสบรอยพระลูกน้อยแต่สักนิดไม่มีเลย จึ่งตรัสว่าเจ้าดวงมณฑาทองทั้งคู่ของแม่เอย หรือว่าเจ้าทิ้งขว้างวางจิตไปเกิดอื่น เหมือนแม่ฝันเมื่อคืนนี้แล้วแล คำประพันธ์ดังกล่าวให้ข้อคิดเรื่อง................................................................................................... ๒. อุตสาหะตระตรากตระตรำเตร็ดเตร่หาผลาผลไม้ ถึงที่ไหนจะรกเรี้ยวก็ซอกซอนอุตส่าห์เที่ยวไม่ถอยหลัง จนเนื้อหนังข่วนขาดเป็นริ้วรอย โลหิตไหลย้อยทุกหย่อมหนามอารามจะใคร่ ได้ผลาผลไม้มาปฏิบัติลูกบำรุงผัว ถึงกระไรจะคุ้มตัวก็ทั้งยากน่าหลากใจ อกของใครจะอาภัพยับพิกลเหมือนอกของมัทรีไม่มีเนตร น่าที่จะสงสารสังเวชโปรดปรานีว่ามัทรีนี้เป็นเพื่อนยากอยู่จริง ๆ ช่างค้อนติงปริภาษณาได้ลงคอไม่คิดเลย พระคุณเอ่ยถึงพระองค์จะสงสัย ก็น้ำใจของมัทรีนี้กตเวทีเป็นไม้เท้าก้าวเข้าสู่ทางที่ทดแทน คำประพันธ์ดังกล่าวให้ข้อคิดเรื่อง................................................................................................... ๓. ...อนึ่งน้องนี้จะแบ่งปันผลไม้ให้สักกึ่ง ครึ่งหนึ่งน้องจะขอไปฝากพระหลานน้อย ๆ ทั้งสองรา มคฺคํ เม เทถ ยาจิตา พระเจ้าพี่ทั้งสามของน้องเอ่ย จงมีจิตคิดกรุณาสังเวชบ้าง ขอเชิญล่วงครรไลให้หนทาง พนาวันอันสัญจร แก่น้องที่วิงวอนอยู่นี้เถิด คำประพันธ์ดังกล่าวให้ข้อคิดเรื่อง...................................................................................................  ๔. อุปมาแม้นเหมือนสีดาอันภักดีต่อสามีรามบัณฑิต ปานประหนึ่งว่าศิษย์กับอาจารย์ พระคุณเอ่ยเกล้ากระหม่อมฉานทำผิดแต่เพียงนี้ เพราะว่าล่วงราตรีจึ่งมีโทษ ขอพระองค์จงทรงพระกรุณาโปรดซึ่งโทษานุโทษกระหม่อมฉันมัทรี แต่ครั้งเดียวนี้เถิด คำประพันธ์ดังกล่าวให้ข้อคิดเรื่อง................................................................................................... ๕. ...จึ่งตรัสว่าโอ้โอ๋เวลาปานฉะนี้เอ่ยจะมิดึกดื่น จวนจะสิ้นคืนค่อนรุ่งไปเสียแล้วหรือกระไรไม่รู้เลย พระพายรำเพยพัดมารี่เรื่อยอยู่เฉื่อยฉิวอกแม่นี้ให้อ่อนหิวสุดละห้อย ทั้งดาวเดือนก็เคลื่อนคล้อยลงลับไม้ สุดที่แม่จะติดตามเจ้าไปในยามนี้... คำประพันธ์ดังกล่าวให้ข้อคิดเรื่อง................................................................................................... แบบฝึกหัดที่ ๒.๒ ภาพพจน์ปรากฏภาพ คำชี้แจง: พิจารณาคำประพันธ์ที่กำหนดให้ว่ามีการใช้ศิลปะการประพันธ์ชนิดใดบ้าง โดยนำตัวอักษรใส่หน้าคำประพันธ์ ได้มากกว่า ๑ ตัวอักษร ก. บุคคล ข.อุปมา ค. อุปลักษณ์ ง. ใช้คำถาม จ.อติพจน์ ฉ. สัทพจน์ ช. คำอัพภาส ซ. คำไวพจน์ ฌ. เล่นเสียงพยัญชนะ ญ. เล่นเสียงสระ ฎ. เล่นเสียงวรรณยุกต์ ฏ. สะบัดสะบิ้ง ฐ. เล่นคำซ้ำ ™____________๑. ทั้งแปดทิศก็มืดมิดมัวมนทุกแห่งหน ทั้งขอบฟ้าก็ดาษแดงเป็นสายเลือด  ™____________๒. พอประจวบจวนพญาพาฬมฤคราช สะดุ้งพระทัยไหวหวาดวะหวีดวิ่งวนแวะเข้าข้างทาง พระทรวงนางสั่นระรัวริกเต้นดั่งตีปลา ™____________๓. พักหนึ่งก็ถึงที่สุดบริเวณพระอาวาสที่พระลูกเจ้าเคยประพาสแล่นเล่น ประหลาดแล้วแลไม่เห็นก็ใจหาย ดั่งว่าชีวิตนางจะวางวายลงทันที... ™____________๔. แม่สู้พยายามบำรุงเจ้าแต่เยาว์มา เจ้ามิได้ห่างพระมารดาสักหายใจ โอความเข็ญใจในครั้งนี้นี่เหลือขนาด... ™____________๕. เสียงเนื้อนกนี้ร่ำร้องสำราญรังเรียกคู่คูขยับขัน ทั้งจักจั่นพรรณลองไนเรไรร้อง... ™____________๖. ท้าวเธอมิได้ตรัสปราศรัยจำนรรจา นางยิ่งกลุ้มกลัดขัดอุราผะผ่าวร้อน ข้อนพระทรวงทรงพระกรรแสงว่าเจ้าแม่เอ่ย แม่มิเคยได้เคืองแค้นเหมือนครั้งนี้ ™____________๗. ทรงพระกันแสงโศกาให้พิไรร่ำ ว่ากรรมเอ๋ยกรรมกรรมของมัทรี™____________๘. เมื่อแรกจากไอศวรรค์มาอยู่ดง ก็ปลงจิตมิได้คิดเป็นจิตสอง หวังว่าจะเป็นเกือกทอง ฉลองบาทยุคลทั้งคู่แห่งพระคุณผัว กว่าจะสิ้นบุญตัวตายตามไปเมืองผี ™____________๙. เจ้าผู้มีพักตร์อันผุดผ่องเสมือนหนึ่งเอาทองเข้ามาทับประเทืองผิว ราวกะว่าจะลอยลิ่วเลื่อนลงจากฟ้า... ™____________๑๐. นอกกว่านั้นที่แน่นอนคือนางไหน อันสนิทชิดใช้แต่ก่อนกาล ยังจะติดตาม พระราชสมภารมาบ้างละหรือ... ™____________๑๑. แต่ย่างเหยียบเกรียบกรอบก็เหลียวหลัง พระโสตฟังให้หวาดแว่วว่าสำเนียงเสียงพระลูกแก้ว ™____________๑๒. พระคุณเอ่ยถึงพระองค์จะสงสัย ก็น้ำใจของมัทรีนี้กตเวทีเป็นไม้เท้าก้าวเข้าสู่ที่ทางทดแทน... ™____________๑๓. พระนางยิ่งหมองเศร้าโศกกำสรดสะอึกสะอื้น ถวายบังคมคืนออกมา เที่ยวแสวงหาพระลูกรักทุกหนแห่ง... ™____________๑๔. พระพายรำเพยพัดทุกกิ่งก้าน บุษบงก็เบิกบานผกากร รัศมีพระจันทรก็มัวหมอง เหมือนหนึ่งจะเศร้าโศกแสนวิปโยคเมื่อยามปัจจุสมัย ™____________๑๕. เจ้าจะเอาป่าชัฏนี่หรือมาเป็นป่าช้า จะเอาพระบรรณศาลานี่หรือเป็นบริเวณ พระเมรุทอง ™____________๑๖. สุดฝีเท้าที่แม่จะเยื่องย่องยกย่างลงเหยียบดิน ก็สุดสิ้นสุดปัญญาสุดหาสุดค้นเห็นสุดคิด... ™____________๑๗. นางเสด็จไต่เต้าติดตามทุกตำบลละเมาะไม้ไพรสนฑ์ศิขริน ทุกห้วยธารละหานเหินเหวหุบห้องคูหาเวส... ™____________๑๘. ...ถึงจะยากเข็ญใจก็ตามกรรม อุตสาหาตระตรากตระตรำเตร็ดเตร่หาผลาผลไม้ ถึงที่ไหนจะรกเรี้ยว... ™____________๑๙. นางก็เสด็จครรไลล่วงตำบล เที่ยวค้นหาพระลูกตามลำเนาเนินป่า ทุกสุมทุมพุ่มพฤกษาป่าสูงยูงยางใหญ่ไพรระหง... ™____________๒๐. โอ เหตุไฉนเหงาเงียบเมื่อยามนี้ ทั้งอาศรมก็หมองศรีโศกเศร้า ชะรอยว่าพระเจ้าลูกจะวิโยคพลัดพราก... แบบฝึกหัดที่ ๒.๓ รสวรรณคดีกัณฑ์มัทรี คำชี้แจง: พิจารณาคำประพันธ์ต่อไปนี้ มีการใช้ “รสทางวรรณคดี” ชนิดใด  ก. เสาวรจนี ข. นารีปราโมทย์ ค. พิโรธวาทัง ง. สัลลาปังคพิสัย  ๑. ...พระนางจึ่งปลงหาบคอนลงวอนไหว้แล้วอภิวาทน์ ข้าแต่พญาพาฬมฤคราชอันเรืองเดช ท่านก็เป็นพญาสัตว์ในหิมเวศวนาสณฑ์ จงจงผินพักตร์ปริมณฑลทั้งสามรา มารับวันทนาน้อมไปด้วยทศนัขเบญจางค์ ( เม เมาะ มยา ) แห่งน้องนางนามชื่อพระมัทรี ( ราชปุตฺตี ) น้องก็กลายเป็นกัลยาณี หน่อกษัตริย์มัททราชสุริยวงศ์ อนึ่งน้องเป็นเอกองค์อัครบริจาริกากรแห่งพระเวสสันดรราชฤๅษี อันจำจากพระบุรีมาอยู่ไพร น้องนี้ก็ตั้งใจสุจริตติดตามมาด้วยกตเวที อนึ่งพระสุริยศรีก็ย่ำสนทยาสายัณห์แล้ว เป็นเวลาพระลูกแก้วจะอยากนมกำหนดเสวย พระเจ้าพี่ของน้องเอ๋ยพระสามรา ขอเชิญกลับไปยังรัตนคูหาห้องแก้ว แล้วจะได้เชยชมซึ่งลูกรักและเมียขวัญ อนึ่งน้องนี้จะแบ่งปันผลไม้ให้สักกึ่ง ครึ่งหนึ่งน้องจะขอไปฝากพระหลานน้อย ๆ ทั้งสองรา ( มคฺคํ เม เทถ ยาจิตา ) พระเจ้าพี่ทั้งสามของน้องเอ่ย จงมีจิตคิดกรุณาสังเวชบ้าง ขอเชิญล่วงครรไลให้หนทาง พนาวันอันสัญจร แก่น้องที่วิงวอนอยู่นี้เถิด  รสทางวรรณคดี คือ ...............................................................................  ๒. โอ แต่ก่อนเอยแม่เคยได้ยินแต่เสียงเจ้าเจรจาแจ้ว ๆ อยู่ตรงนี้ ( อิทํปทวลญฺชํ ) นั่นก็รอยเท้าพ่อชาลี นี่ก็บทศรีแม่กัณหาพระมารดายังแลเห็น โน่นก็กรวดทรายเจ้ายังรายเล่นเป็นกอง ๆ สิ่งของทั้งหลายเป็นเครื่องเล่นยังเห็นอยู่ ( น ทิสฺสเร ) แต่ลูกรักทั้งคู่ไปอยู่ไหนไม่เห็นเลย ( อยํโสอสฺสโม ) โอ พระอาศรมเจ้าเอ๋ยน่าอัศจรรย์ใจ แต่ก่อนนี่ดูสดใสด้วยสีทอง เสียงเนื้อนกนี่ร่ำร้องสำราญรังเรียกคู่คูขยับขัน ทั้งจักจั่นพรรณลองไน เรไรร้องอยู่หริ่ง ๆ ระเรื่อยโรย โหยสำเนียงดั่งเสียงสังคีตขับกระโคมไพร โอ เหตุไฉนเหงาเงียบเมื่อยามนี้ ทั้งอาศรมก็หมองศรีเสมือนหนึ่งว่าจะโศกเศร้า เออ ชะรอยว่าพระเจ้าลูกจะวอโยกพลัดพรากไปจากอกพระมารดาเสียจริงแล้วกระมังในครั้งนี้...  รสทางวรรณคดี คือ ...............................................................................  ๓. ...ดูกรนางนาฏ พระน้องรัก ( ภทฺเท ) เจ้าผู้มีพักตร์อันผุดผ่องเสมือนหนึ่งเอาน้ำทองมาทาบทับประเทืองผิว ราวกะว่าจะลอยลิ่วเลื่อนลงจากฟ้า ใครได้เห็นเป็นขวัญตาเต็มจะหลงละลายทุกข์ปลุกเปลื้องอารมณ์ชายให้เชยชื่น จะนั่งนอนเดินยืนก็ต้องอย่าง ( วราโรหา ) พร้อมด้วยเบญจางคจริตรูปจำเริญ โฉมประโลมโลกล่อแหลมวิไลลักษณ์... รสทางวรรณคดี คือ ...............................................................................  ๔. ...เออก็เมื่อเช้าเจ้าจะเข้าป่าน่าสงสารปานประหนึ่งว่าจะไปมิได้ ทำร้องไห้ฝากลูกมิรู้แล้ว ครั้นคลาดแคล้วเคลื่อนคล้อยเข้าสู่ดง ปานประหนึ่งว่าจะหลงลืมลูกสละผัวต่อมืดมัวจึ่งกลับมา ทำเป็นบีบน้ำตาตีอกว่าลูกหาย ใครจะไม่รู้แยบคายความคิดหญิง ถ้าแม้นเจ้าอาลัยอยู่ด้วยลูกจริง ๆ เหมือนวาจา ก็จะรีบกลับเข้ามาแต่วี่วันไม่ทันรอน เออนี่เจ้าเที่ยวพเนจรนอนตามสนุกใจ ชมนกชมไม้ในไพรวันสารพันที่จะมี ทั้งฤๅษีสิทธ์วิทยาธรคนธรรพ์ เทพารักษ์ผู้มีพักตร์อันเจริญ เห็นแล้วก็น่าเพลิดเพลินไม่เมินได้ หรือเจ้าปะผลไมประหลาด รสสดสุกทรามเสวยไม่เคยกิน เจ้าฉวยชิมชอบลิ้นก็หลงฉันอยู่จึ่งช้า อุปมาเสมือนหนึ่งภุมรินบินวะว่อน เที่ยวซับซาบเอาเกสรสุคนธมาเลศ พบดอกไม้อันวิเศษต้องประสงค์ หลงเคล้าคลึงรสจนลืมรัง เข้าเถื่อนเจ้าลืมพร้าได้หน้าแล้วลืมหลังไม่แลเหลียว เที่ยวทอดประทับมากลางทาง อันว่าพระนางสิเป็นหน่อกษัตริย์จะไปไหนก็มีแต่กลดกั้น พานจะเกรงแสงสุริยันไม่คลาเคลื่อน เจ้ารักเดินด้วยแสงเดือนชมดาวพลาง ได้น้ำค้างกลางคืนชื่นอารมณ์สมคะเน พอมาถึงก็ทำเสขึ้นเสียงเลี่ยงเลี้ยวพาโลว่าลูกหาย เออนี่เจ้ามิหมายว่าใคร ๆ ไม่รู้ทันกระนั้นกระมัง หรือเจ้าเห็นว่าพี่นี้เป็นชีอดจิตคิดอนิจจังทิ้งพยศอดอารมณ์เสีย เจ้าเป็นเพียงแต่เมียควรหรือมาหมิ่นได้ ถ้าแม้นพี่อยู่ในกรุงไกรเหมือนแต่ก่อนเก่า หากว่าเจ้าทำเช่นนี้ กายของมัทรีก็จะขาดสะบั้นลงทันตา ด้วยพระกรเบื้องขวาของอาตมานี้แล้วแล  รสทางวรรณคดี คือ ...............................................................................  แบบฝึกหัดที่ ๒.๔  วิเคราะห์ฉากจากคำประพันธ์ คำชี้แจง: คำประพันธ์ต่อไปนี้ เป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นสถานที่ใด  ก. ป่า ข. อาศรม  ™____________ ๑. ...เหตุไฉนไม้ที่มีผลเป็นพุ่มพวงกลายกลับเป็นดอกดวงเดียรดาษอนาถเนตร... ™____________ ๒. ...ทั้งสามสัตว์ก็มาเนื่องนอนสกัดหน้าครั้นจะลีลาหลีกลัดตัดเดาไปทางใดก็เหลือเดิน... ™____________ ๓. ...แต่ก่อนแต่ไรสิพร้อมเพรียง เจ้าเคยวิ่งระรี่เรียงเคียงแข่งกันมาคอยรับพระมารดา... ™____________ ๔. ...โอเหตุไฉนเหงาเงียบเมื่อยามนี้ ทั้งอาศรมก็หมองศรีเสมือนหนึ่งว่าจะเศร้าโศก... ™____________๕. ...เมื่อสมเด็จพระมัทรีเธอกราบทูลพระราชสามีสักเท่าใดๆ ท้าวเธอมิได้ตรัสปราศรัยจำนรรจา... ™____________ ๖. ...แต่เดินมาก็บังเกิดประหลาดลางขึ้นในกลางพนาลี พบพญาราชสีห์สองเสือทั้งสามสัตว์สกัดหน้าไม่มาได้... ™____________ ๗. ...นางเสด็จลีลาเข้าไปหาดูเห็นหมู่สัตว์จตุบาทกลาดกลุ้มเข้าสุมนอน นางก็ยิ่งสะท้อนถอนพระทัยเทวษครวญ... ™____________ ๘. ...ครั้นท้าวเธอค่อยคลายลงที่โศกศัลย์ จึ่งผันพระพักตร์มพิจารณาก็รู้ว่ายังไม่อาสัญ... ™____________ ๙. ...จึงอุฏฐาการโดยด่วนเลื่อนพระองค์ลงจากตักพระราชสามี... ™____________ ๑๐. ...ทั้งพวงแก้วและพวงทองก็โรยร่วงจากกลีบเมฆกระทำสักการบูชาแก่สมเด็จนางพระยามัทรี ท้าวเธอทรงกระทำอนุโมทนาทาน... แบบฝึกหัดที่  ๒.๕ ภาพนี้มีที่มา คำชี้แจง: จงเรียงลำดับภาพเหตุการณ์ที่กำหนดให้และอธิบายภาพด้วยคำประพันธ์ล่างภาพให้  สอดคล้องกัน  ๑. ภาพลำดับที่.................                                          อธิบายภาพด้วยคำประพันธ์.................                       ประพันธ์................. ๒. ภาพลำดับที่.................                                          อธิบายภาพด้วยคำประพันธ์.................                       ประพันธ์................. ๓. ภาพลำดับที่.................                                          อธิบายภาพด้วยคำประพันธ์.................                       ประพันธ์................. ๔. ภาพลำดับที่.................                                          อธิบายภาพด้วยคำประพันธ์.................                       ประพันธ์.................

เฉลยแบบฝึกหัด